اقاله قرارداد چیست؟
این روش ، یکی از راه های برهم زدن معامله است. به معنای تراضی طرفین ، بر انحلال عقد می باشد. رضایت دو طرف، اهلیت آن ها و معلوم بودن موضوع، از شرایط اقاله قرارداد است که در ادامه به بررسی مفصل تر آنها می پردازیم.. محدوده این بحث ، با توجه به اینکه تعهدات قراردادی انجام شده است یا خیر، متفاوت خواهد بود. از بین رفتن اثر اجرایی قرارداد، نسبت به آینده، از جمله آثار آن می باشد.
اقاله قرارداد در قانون
بر مبنای ماده 10 قانونی مدنی ، تمامی قراردادهای میان افراد ، تا جایی که مخالف قوانین امری نباشند، معتبر هستند. افراد، ممکن است برای امور مختلفی، نظیر انجام یک تعهد در قبال دریافت مزد، خرید و فروش یک ملک یا هر امری که مالیت دارد، اقدام به انعقاد قرارداد با یکدیگر نمایند. پس از انعقاد قرارداد، طرفین آن، باید به مفاد قرارداد، پایبند باشند. نمی توانند، در هر زمان ، نسبت به برهم زدن آن، اقدام کنند. برهم زدن قراردادها ، تشریفات و آداب مخصوص به خود را دارد. از جمله مواردی که طرفین یک قرارداد، می توانند، به موجب آن، اقدام به برهم زدن قرارداد فی مابین کنند، اقاله می باشد.به عبارتی طرفین اقاله قرارداد را می خواهند.
ارکان اقاله قرارداد
ارکان این موضوع ، شامل وجود قرارداد لازم الاجرا و توافق شفاهی یا کتبی برای فسخ است. همان گونه که در تعریف ماهیت آن گفتیم ، اقاله قرارداد برهم زدن عقد است .این عقد نیز همیشه یک عقد لازم است. زیرا عقد جایز نیاز به توافق دو نفر ندارد. هر یک از طرفین می توانند آن را برهم زنند. اقاله زمانی رخ می دهد که طرفین، یک قرارداد لازم الاجرا را منعقد کنند. سپس با توافق یکدیگر آن را برهم می زنند. پس:
- توافق کتبی یا شفاهی: اقاله ممکن است به صورت صریح باشد . اما توافقی باید در این بین حاصل شود. کتبی یا شفاهی.
- عقد لازم: عقد لازم عقدی است که هیچ یک از طرفین عقد نمی توانند آن را برهم بزنند. مگر اینکه امکان انحلال آن به موجب قانون یا توافق وجود داشته باشد. اقاله فقط نسبت به عقود لازم امکان پذیر است. نمی توان در عقود جایز که امکان برهم زدن آن از سوی طرفین وجود دارد از اقاله استفاده کرد. زیرا عقود جایز برخلاف عقود لازم هر زمان که طرفین بخواهند می توانند آن را برهم بزنند.
- انعقاد قرارداد: یکی از ارکان اقاله وجود قرارداد پیشین است، بنابراین ابتدا باید قراردادی منعقد گردد تا جهت برهم زدن آن اقدام شود.
شرایط اقاله قرارداد
پیشتر در مقدمه ، به شرایط اقاله قرارداد اشاره کردیم. در این قسمت به بررسی این شرایط می پردازیم:
- معلوم بودن موضوع اقاله: دو طرف معامله می بايستی معلوم کنند که قصد دارند کدام معامله را اقاله کنند. يا اگر می خواهند بعضی از مال مورد معامله را اقاله کنند، می بايستی آن را مشخص کنند.
- تراضی طرفین: در یک معامله، طرفین عقد باید از اقاله راضی باشند. به صورت شفاهی، کتبی یا عملی .
- اهلیت داشتن: در هنگام اقاله همانند زمانی که طرفین می خواهند معامله را منعقد کنند هر دو طرف قرارداد باید عاقل و بالغ باشند. به دور از اجبار و اکراه و اشتباه معامله را برهم بزنند.
جهت مشاوره تلفنی و رزرو مشاوره حضوری با بهاره فیض ، وکیل پایه یک دادگستری در تهران ، کلیک کنید: 09124478815
مستثنیات اقاله قرارداد
اقاله قرارداد همان فسخ است . در همه عقود به جز نکاح راه دارد. در واقع نکاح از عقودی است که مصلحت جامعه را بر دارد. حریم شخصی افراد است . بقا و دوام نسبی آن به نظم عمومی وابسته است. بدین منظور اقاله در آن راهی ندارد . نکاح جزء مستثنیات اقاله است. علاوره بر این عقد در ادامه عقود دیگری را ک در این دسته جای دارند نام میبریم:
- نکاح
- وقف
- ضمان : در حالتی که ضمان را موجب نقل ذمه به ذمه بدانیم ، با ورود ضامن دین از ذمه فرد ضمانت شده به ضمه ضامن منتقل می شود . هنگامی که ذمه ضامن مشغول گردد مشکل می توان پذیرفت که دو طرف (ضامن و مضمون عنه) با اقاله عقد ضمان، حق و دین انتقال داده شده به (ذمه ضامن) را دوباره بتوانند به ذمه مضمون عنه منتقل کنند.
- ایقاع : ایقاع را هم نمی توان اقاله کرد. به این دلیل که ایقاع به اراده یک طرف پدید می آید. در صورتیکه اقاله نیازمند اراده و وجود هر دو طرف معامله است.
- اقاله اقرار و اخبار: اخبار و اقرار هم مانند ایقاع با اراده یک نفر و با یک اراده بوجود می آید. همان ایراد پیشین به آن وارد می شود. از طرفی دیگر، اقرار اخبار است و نه انشاء بنابراین اقرار کننده چیزی را بوجود نمی آورد که را اقاله نمود. زیرا که وی از کاری پنهانی خبر می دهد. گفته هایش مبنی بر آن است. در مورد اخبار هم همین امر صحت دارد. بنابراین اخبار و اقرار هم اقاله ناپذیر هستند.
آثار اقاله قرارداد
علاوه بر پایان یافتن قرارداد از زمان اقاله آن ، آثاری که معامله داشته نیز از بین خواهد رفت. البته برای آثاری که در گذشته ایجاد شده نیز قانونگذار تعیین تکلیف کرده است. به عبارتی بعد از اقاله قرارداد مالکیت مال مورد معامله به مالک اولیه آن برمی گردد . اگر عوض آن پولی دریافت شده باشد، آن مبلغ به پرداخت کننده نیز مسترد خواهد شد. در صورت اقاله اگر مال مورد معامله تلف شده باشد مثل و یا قیمت آن باید پرداخت شود.
طرح دعوی اثبات اقاله قرارداد
برای طرح دعوا اثبات اقاله قرارداد باید یک سری از موارد مانند مالی و غیر مالی بودن دعوا، خواسته دعوا،طرفین دعوا و دادگاه صالح تعیین گردد. لذا، این دعوا یک دعوای مالی است. هزینه دادرسی پرونده با توجه به دعاوی مالی حساب میشود. خواهان با تنظیم دادخواست این دادخواست مدعی می شود که عقدی صورت گرفته بوده که بعد از آن با توافق دو طرف منحل شده است.
تفاوت فسخ و اقاله قرارداد
استفاده از واژه فسخ بین مردم رایج تر است. بنابراین در خیلی از موارد به جای استفاده از لفظ اقاله یا از فسخ استفاده می کنند. از لحاظ حقوقی بین فسخ و اقاله تفاوت هایی وجود دارد. این تفاوت ها عبارت اند از:
- فسخ قرارداد نیاز به جواز قانونی دارد. ولی اقاله چنین نیازی برایش وجود ندارد . تنها توافق طرفین آن را انجام پذیر می کند.
- در فسخ ، انحلال قرارداد ، تنها به خواست یک نفر انجام می پذیرد. ولی در اقاله قرارداد ، طرفین قرارداد تصمیم گیری می کنند.
- فسخ قرارداد بر اساس قانون انجام می شود. ولی اقاله بر اساس توافق دو طرف قرارداد امکان پذیر است.
بدون دیدگاه