خلع ید چیست؟

این موضوع عنوان دعوایی است که مالک یک مال غیرمنقول مانند خانه، مغازه یا زمین، علیه متصرف غیرقانونی طرح می کند. وی از دادگاه می‌خواهد ملک او را از تصرف متصرف خارج کند. در ماده 308 قانون مدنی می خوانیم : «غصب استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان».همانطور که می بینید واژه خلع ید در قانون مدنی ذکر نشده است.اما این ماده درواقع توضیح همان خلع ید است و این موضوع را تصرف غاصبانه معرفی می کند وکیل پایه یک دادگستری متخصص در امور ملکی می تواند شما را در این موضوع راهنمایی کند.

_{^{انواع خلع ید}}

• غاصبانه : تصرف هر شخص در ملکش باید قانونی باشد. تا زمانی که این تصرف قانونی باشد مشکلی نیست. شخص بنا به حق مالکیتی که در ملکش دارد می تواند به تصرفاتش ادامه دهد. اما مشکلات حقوقی زمانی بروز خواهند کرد که این تصرفات مبنای غاصبانه پیدا کنند. به عبارتی در این دعوا مالک مدعی می شود که ملک او به صورت غیرقانونی در تصرف دیگری است . وی خواهان رفع این تصرف می باشد.
• امانی: در این نوع دعوا در ابتدا بین طرفین قراردادی و جود دارد. طرفین با توافق بر سر بندهای آن رابطه ای حقوقی را بین خود آغاز می کنند. این رابطه حقوقی به درستی و در کمال صحت پیش خواهد رفت . مگر زمانی که موعد قرارداد به پایان برسد . در این صورت پس از انقضای موعد مالک دیگر الزامی به ادامه قرارداد ندارد. اما اگر متصرف باز هم به تصرفات خود ادامه دهد، به عنوان غاصبی شناخته می شود که ملک را به صورت غیر قانونی در تصرف دارد و می توان علیه او دعوای خلع ید امانی مطرح کرد.
• مشاعی : در مواردی که حکم به نفع مالک قسمتی از ملک مشاع صادر شده باشد، از تمام ملک خلع ید می شود. ولی تصرف محکوم له در ملک مذکور مشمول مقررات املاک مشاعی است. بنابراین قانونگذار به طور استثنایی اجازه داده است مالک قسمتی از ملک مشاع بتواند کل ملک را خلع ید کند. از تصرفات شریک یا غاصب جلوگیری به کند.

شرط لازم طرح دعوای خلع ید

• تصرف خوانده
• غیرقانونی و غیرمجاز بودن تصرف
• مالک بودن خواهان در دعوا خلع ید

مدارک مورد نیاز در طرح دعوا خلع ید

• تصویر مصدق سند مالکیت
• کارت ملی جهت احراز هویت
• استماع شهادت شهود و مطلعین
• درخواست جلب نظر کارشناس
• شماره پرونده استنادی
• تحقیقات محلی
• معاینه محلی

---

بهاره فیض ، وکیل پایه یک دادگستری در تهران ، متخصص در امور ملکی ، میتواند راهنمای شما در پرونده ها و موضوعات مرتبط باشد. با ما تماس بگیرید: 09124478815

انواع دعوای خلع ید

دعوای خلع ید به سه دسته از دعاوی تقسیم می‌شود. این دعاوی عبارت اند از:

• اخص یا‌‌ همان دعوای مالکیت که طی آن مالک ملک، رفع تصرف دیگری را از ملک خود خواستار است.
• دعوای تخلیه ید که در آن مالکیت نداشتن خوانده بر ملک مورد نزاع و در مقابل، قانونی بودن تصرف خوانده بر آن مورد قبول طرفین دعوا است. خواهان ادعا می‌کند که ادامه تصرفات خوانده بر آن ملک، خلاف قرارداد یا قانون است. باید از آن رفع تصرف شود. مبنای قراردادی بین خواهان و خوانده است.
• تصرف که خود شامل دعاوی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق بوده و ممکن است به صورت کیفری یا حقوقی مطرح شود.

مطالعه بیشتر در رابطه با تصرف عدوانی

طرح دعوای خلع ید

برای طرح دعوا خلع ید باید با به همراه داشتن کلیه‌ مدارک و اسناد اثبات کننده ادعای مالکیت خود ، به دادگاه حقوقی محل وقوع مال مراجعه کنید. با پرداخت هزینه دادرسی ، اقدام به ثبت دادخواست نمایید. البته برای طرح این دادخواست علاوه بر شعبات دادگاه حقوقی می‌توان با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی و هزینه‌های مربوط به سامانه ابلاغ  نسبت به ثبت دادخواست اقدام نمود. این دادخواست در برخی موارد میان وراث در خصوص ماترک صورت می‌گیرد. در خصوص املاک موروثی هر یک از وراث حتی اگر سند مالکیت هنوز به نام متوفی باشد به‌تنهایی می‌توانند به طرفیت متصرف اقدام به طرح دعوا نمایند.

تفاوت خلع ید و تخلیه ید

پیشتر گفتیم این دعوا دعوا در مورد ملکی مطرح می شود که مورد تصرف غیرقانونی شخص دیگر قرار گرفته باشد . یعنی بخواهیم غاصب را از ملک اخراج کنیم. اما در بعضی موارد بین مالک و شخص متصرف قراردادی مثل قرارداد اجاره وجود دارد. در آن قرارداد زمان تخلیه ملک معین شده است. اما متصرف یا مستأجر ملک را تخلیه نمیکند. در این مورد علیه او دعوای تخلیه مطرح می شود . همینطور ممکن است شخصی به دیگری اجازه استفاده از ملک خود را بدهد. بعد بخواهد اجازه خود را پس بگیرد. در اینجا هم باید دعوای تخلیه مطرح کند. دعوای خلع ید فقط در مورد اموال غیرمنقول قابل طرح است . اما دعوای تخلیه ید هم در مورد اموال منقول و هم در مورد اموال غیرمنقول قابلیت طرح دارد. 

 تفاوت خلع ید با تصرف عدوانی

• در دعوای تصرف عدوانی رعایت تشریفات دادرسی لازم نمی باشد . رسیدگی خارج از نوبت انجام می شود. در حالیکه در خلع ید رعایت تشریفات دادرسی لازم است.
• این دعوا تنها به صورت حقوقی قابل طرح است . ولی دعوای تصرف عدوانی به دو شکل حقوقی و کیفری قابل طرح و بررسی است.
• دراین دعوا تنها مالک، وکیل یا قائم مقام مالک و یا نماینده حقوقی وی می تواند طرح دعوی نماید. در حالیکه در دعوای تصرف عدوانی خواهان نیازی نیست که مالک باشد. صرف سبق تصرف خواهان کافیست.
• هزینه دادرسی در این دعوا با توجه به اموال غیر منقول مالی است. بر مبنای ارزش معاملاتی املاک در منطقه محاسبه می شود. در صورتیکه هزینه دادرسی در دعوای تصرف عدوانی متناسب با دعاوی غیر مالی محاسبه خواهد شد.
• در این دعوا حتما باید رای قطعی شود . درخواست اجرا باید صورت گیرد. در صورتیکه در دعوای تصرف عدوانی حکم تصرف بلافاصله قابل اجراست . نیاز به قطعی شدن ندارد.

نکات حقوقی خلع ید

• چنانچه خواهان با ارایه سند عادی در چنین املاکی مدعی مالکیت شود.تقاضای خلع ید کند . دادگاه به هر دو موضوع رسیدگی و پس از احرز مالکیت حکم به صادر می‌کند . چنانچه ملک به ثبت رسیده اما سند رسمی به نام خواهان نباشد. وی می‌تواند دعوی الزام به تنظیم سند رسمی را توام با این دعوا مطرح کند.
• چنانچه ملکی به ثبت نرسیده و قانون ثبت هنوز در آن اجرا نشده باشد. داشتن سند مالکیت برای احراز مالکیت خواهان موضوعیت ندارد.
• مالک ملک مشاعی به تنهایی می‌تواندعلیه غاصب، دعوا طرح کند.
• مرجع رسیدگی‌ پس از احراز صحت وقوع بیع، ضمن الزام به تنظیم سند، حکم صادر می‌کند.
• صدور حکم برای شریک نیز قابل تصور است. زیرا طبق مواد 350 و 362 قانون مدنی، بیع اموال مشاع تجویز شده است. از آثار بیع صحیح، قبض و اقباض مبیع و ثمن است .
• این موضوع برای ملک غصبی و تحویل آن به مالک قانونی بدون قلع و قمع مستحدثات امکان‌پذیر نیست. تا زمانی که بناهای غیر مجاز نیز قلع و قمع نشده باشد، تصرفات غاصبانه متجاوز ادامه پیدا می کند.
• از سوی دیگر تصرفات شریک در مال‌الشرکه بدون رضایت شریک دیگر ممنوع است. نحوه اجرای آن در ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی بیان شده است. اما گاهی در اینگونه دعاوی، خواسته وضع ید یا تسلیط ید بیان می‌شود.

مزایای وکیل در دعاوی خلع ید

• کاهش مدت زمان طرح دعوی
• عدم نیاز به حضور مالک هنگام اجرای حکم خلع ید
• امکان دریافت خسارت و اجرت المثل از متصرف توسط وکیل
• عدم نیاز به اخذ دستور تخلیه از شورای حل اختلاف توسط مالک
• توقیف اموال متصرف بعد از محکومیت وی به منظور مطالبه ضررو زیان از سوی وکیل
• امکان استخدام فقط یک نفر وکیل برای شرکای ملکی که مورد تصرف قرار گرفته است